Święto Lampionów

Yuanxiaojie (元宵节), zwane Świętem Lampionów, jest jednym z najstarszych świąt chińskich. Obchodzi się je 15-ego dnia 1-ego miesiąca księżycowego, kiedy ma miejsce pierwsza pełnia księżyca w Chińskim Nowym Roku. Święto to kończy też obchody Nowego Roku chińskiego. Ponieważ, podobnie jak inne święta ludowe, związane jest z kalendarzem księżycowym, jest świętem ruchomym względem kalendarza „Zachodniego”. W tym roku (2021) przypada ono 26 lutego.

Jak nazwa wskazuje, podczas tego święta wszędzie można spotkać lampiony. Ulice oraz domy ozdabiane są kolorowymi lampionami. Najczęściej spotyka się te w kolorze czerwonym, który symbolizuje pomyślność.

Lampiony

Podczas obchodów Święta Lampionów Chińczycy wywieszają przed domami oraz na ulicach i w parkach, kolorowe lampiony. Ich zapalanie miało symbolizować rozproszenie mroku (zimy) oraz oświetlenie przyszłości. Jednym słowem początek wszystkiego (roku i innych spraw) oraz życzenia szczęścia i powodzenia w nowym roku.

Kiedyś lampiony były prostej konstrukcji i podświetlone świeczką. Z czasem konstrukcje stały się bardziej skomplikowane, a niektóre z nich przybierają różne kształty. Częstym motywem są wizerunki zwierząt (także mitycznych) oraz znaków zodiaku. Zwłaszcza tego, który odpowiada za dany rok (w 2021r jest to Bawół).

Lampiony występują w wielu kolorach jednak najpopularniejsze są czerwone. Kolor ten symbolizuje pomyślność. Wiele lampionów ozdobionych jest malowidłami bądź rysunkami. Często przedstawiają one motywy zwierzęce i roślinne oraz postaci z bajek i legend.

Tradycyjnie lampiony pokryte są kolorowym papierem, rozciągniętym na drewnianym (bambusowym) szkielecie.

Niestety wszystko idzie z duchem postępu przynosząc niekoniecznie dobre zmiany. Pojawia się coraz więcej lampionów wykonanych z plastiku i podświetlanych elektrycznymi lampkami.

Kiedyś dzieci biegały po ulicach z lampionami, a teraz biegają ze smartfonami robiąc sobie zdjęcia na tle kolorowych dekoracji.

Czasami wypuszcza się także lampiony w powietrze. Podświetlone tworzą na niebie piękny widok. Ostatnio, ze względów bezpieczeństwa, ogranicza się jednak taką zabawę (zwłaszcza w większych miastach).

• 

• 

oraz Zagadki

Innym zwyczajem związanym ze Świętem Lampionów, pochodzącym z czasów dynastii Song (960-1279), jest rozwiązywanie zagadek. Zapisane są one na karteczkach przyczepionych do lampionów bądź ukrytych w ich wnętrzu. Jak ktoś znajdzie rozwiązanie, to musi udać się do twórcy lampionu (i zagadki) by potwierdzić jego prawidłowość (sprawdzić odpowiedź). Często, jeśli jest ona prawidłowa, można dostać mała nagrodę (zwłaszcza dotyczy to dzieci).

Obchody święta

W różnych częściach Chin wykształciły się lokalne tradycje związane z obchodami tego święta. Większość zwyczajów jest jednak taka sama w całym kraju.

Podobnie jak Nowy Rok, jest to święto rodzinne. Czas spędza się w gronie rodzinnym na wspólnych spacerach oraz spotkaniach ze znajomymi.

Oprócz wieszania i podziwiania lampionów oraz księżyca w pełni, popularne są również różne przedstawienia artystyczne. Można wtedy zobaczyć tańce smoka, lwów, czy pokazy osób na szczudłach. Odbywają się także parady przebierańców oraz tańce (zwłaszcza w parkach).

Kiedyś święto to było doskonałą okazją do spotkań pomiędzy młodymi. Był to czas kiedy można było poznać swoją drugą połówkę, a swaci i swatki mieli pełne ręce roboty. Dlatego święto to jest też nazywane chińskimi Walentynkami (jednymi z dwóch, a nawet trzech w ciągu roku).

Coś na ząb

Tradycyjnym daniem spożywanym tego dnia są Yuanxiao (元宵), czyli ryżowe kulki zrobione z mąki z kleistego ryżu, wypełnione słodkim nadzieniem. Najczęściej spotyka się farsz z czarnego sezamu, pasty z czerwonej fasoli czy masła z orzechów arachidowych.

Inną używaną dla nich nazwą jest Tangyuan (汤圆).

Tak naprawdę to istnieją dwa rodzaje tego dania. Na Północy Chin nazywają się ją Tangyuan, natomiast na Południu kraju, Yuanxiao. Przygotowuje się je w trochę inny sposób, ale są tak podobne, że właściwie nie rozróżnia się ich w codziennym świętowaniu, a obie nazwy stosuje się naprzemiennie.

• 

• 

Chińczycy uważają, że okrągły kształt Yuanxiao, oraz miseczka, w której się je podaje, symbolizuje jedność rodziny, natomiast jedzenie ich ma przynieść pomyślność, szczęście i powodzenie w nadchodzącym roku.

Tradycja tego dania przetrwała od czasów dynastii Song (960-1279), natomiast święto to występuje też pod nazwą Yuanxiao, czyli tak jak nazwa tego smakołyku. Związane jest to z legendą…

Legendy o pochodzeniu święta

Podobnie jak przy okazji różnych świąt, zwyczajów czy tradycji, istnieje wiele legend dotyczących pochodzenia tego święta.

Najbardziej znane to:

O służącej Yuan Xiao

W czasach dynastii Han, żyła na dworze cesarskim służąca imieniem Yuan Xiao. Pewnego dnia, najbliższy doradca cesarza (Dongfang Shuo) spotkał ją płaczącą w ogrodzie i gotująca się do popełnienia samobójstwa. Na pytanie o powód takiej decyzji odparła, że odkąd pracuje w pałacu nie miała okazji spotkać się z rodziną. Nie mogąc wypełnić swojego obowiązku wobec rodziców, woli raczej umrzeć.

Doradca postanowił pomóc dziewczynie. Rozpuścił wśród ludzi plotkę o wróżbie, według której 15-ego dnia 1-ego miesiąca księżycowego cesarstwo dotknie kataklizm, a ogromny pożar zniszczy wszystko. Przerażeni ludzie udali się po pomoc do pałacu. Doradca powiedział, że tego dnia ukaże się zamaskowana kobieta na czarnym koniu, której zadaniem będzie spalenia miasta. Jeśli chcą przeżyć, to muszą prosić ją o pomoc.

Gdy, przebrana Yuan Xiao, ukazała się tego dnia mieszkańcom, zaczęli błagać ją o ocalenie. W zamian wręczyła im dekret Boga Ognia, który mieli przedstawić władcy. Gdy to uczynili, cesarz zapytał doradcę co ma czynić. Ten odparł, że Bóg Ognia bardzo lubi słodycze (tangyuan – słodkie pierożki) i by służąca Yuan Xiao oraz wszyscy podwładni przygotowali je w domach jako ofiarę dla Boga Ognia. Powiedział także, by przed każdym domem w mieście zapalono czerwone lampiony i odpalono petardy i ognie sztuczne. Ponadto wszyscy powinni wyjść z lampionami na ulice by dopilnować wszystkiego. Plan się powiódł. Yuan Xiao zaś mogła spotkać się z rodzicami, którzy przyszli pod pałac by dopilnować zapalonych lampionów.

Od tego czasu święto to zaczęto obchodzić każdego roku. Ponieważ Yuan Xiao przygotowała najlepsze ciasteczka tangyuan, na jej cześć święto nazwano Świętem Yuan Xiao.

O Bogu Ognia

Skrócona wersja powyższej legendy mówi o Bogu Ognia, który chciał spalić cesarską stolicę. Ponieważ bardzo lubił słodycze (zwłaszcza ciasteczka i słodkie pierożki), cesarz nakazał by każda rodzina przygotowała je w swoim domu. Ponadto nakazał wywiesić przed domem zapalone czerwone lampiony oraz odpalać petardy i ognie sztuczne. Miało to wprowadzić Boga w błąd, który miał pomyśleć, że miasto już płonie.

O Bogu Nieba

Według kolejnej legendy, żył kiedyś potężny Bóg Nieba, który zsyłał na ludzi na Ziemi różne klęski i nieszczęścia. Aby go obłaskawić cesarz QinShiHuangdi (pierwszy cesarz zjednoczonych Chin), kazał zorganizować wspaniałe i huczne uroczystości. Zwyczaj powtarzano co roku i tak narodziło się to święto.

O Bogu Tianguan

Legenda związana jest z taoistycznym Bogiem Tianguan, odpowiedzialnym za pomyślność i powodzenie. W tym dniu obchodzi on swoje urodziny. Ponieważ bardzo lubi wszelkiego typu zabawy i rozrywkę, by uhonorować jego święto, ludzie organizują różne występy, tańce i inne aktywności.

O pięknym żurawiu Nefrytowego Cesarza

Jedna z najbardziej znanych legend dotyczy Nefrytowego Cesarza – najwyższego władcę Niebios, który pewnego dnia wysłał na Ziemię swojego ulubionego żurawia. Niestety został on zabity przez mieszkańców jednej z wiosek. Za karę, cesarz postanowił ją spalić. Na szczęście córka władcy ostrzegła mieszkańców, którzy wpadli na pomysł jak ocalić wioskę (niektóre podania mówią, że był to pomysł mędrca z sąsiedniej wioski). Postanowili zapalić przed domami czerwone lampiony, a także odpalać petardy i ognie sztuczne. To wszystko sprawiło wrażenie jakby wioska płonęła. Cesarz dał się oszukać. Widząc płomienie pomyślał, że mieszkańców spotkała już kara i zaniechał realizacji swojego planu. Dzięki temu wioska ocalała. Od tego czasu, na pamiątkę tego wydarzenia, ludzie co roku zapalają tego dnia kolorowe lampiony.

A co na to historia?

Tradycja obchodów Święta Lampionów liczy sobie ponad 2000 lat. Narodziło się ono za czasów panowania cesarza Mingdi z dynastii Han. Panował on na początku naszej ery i to on sprowadził Buddyzm do Chin (ok. 65r.n.e.). Stał się także gorliwym buddystą. Zaobserwował on, że 15-ego dnia 1-ego miesiąca księżycowego mnisi w świątyniach zapalają lampiony. Postanowił zatem nakazać swoim podwładnym by zrobili to także przed swoimi domami.

Z czasem stało się to powtarzaną co roku tradycją, a dzień ten nazwano „Dniem Światła” (które miało rozświetlić mroki zimy). W późniejszych czasach zmieniono nazwę oraz, by uatrakcyjnić święto, dodano ozdoby na lampionach oraz wprowadzono inne zwyczaje.

• 

•